Sweethearting is een probleem onder Nederlandse winkeliers: personeel dat producten weggeeft of met hoge kortingen laat meenemen door familie of vrienden. Hoe vaak komt het voor en waarom is het zo verleidelijk?
In 2020 registreerde het Waarschuwingsregister van Stichting Fraude Aanpak Detailhandel (FAD) in Nederland 407 gevallen van bewezen fraude en ontslag. Waarschijnlijk ligt het werkelijke aantal gevallen veel hoger, maar dit laat zich moeilijk bewijzen.
"Uit gesprekken met retailers blijkt dat het helaas een herkenbaar fenomeen is", vertelt Wouter Weide, beleidsadviseur bij de Raad Nederlandse detailhandel. Dat sweethearting zich moeilijk in cijfers laat vangen, komt doordat het veelal pas later wordt opgemerkt. Weide: "Soms wordt het gesignaleerd op basis van een collega die het per toeval zag gebeuren. Of pas aan het einde van een bepaalde periode, als de balans wordt opgemaakt en geconstateerd wordt dat er producten missen die niet zijn verkocht. En beveiligingsbeelden worden eens in de zoveel tijd gewist."
“Er zijn allerlei variaties: personeel dat een product weggeeft aan een familielid, 10 euro aanslaan voor een product van 30 euro en dan 90 euro wisselgeld teruggeven.”
Raymond Dörr, bedrijfsrechercheur
Bedrijfsrechercheur weet waarom winkeliers vaak niet naar de politie stappen. "Er wordt vaker aangifte gedaan, maar de meesten laten het. Die denken dat de politie er toch niets mee doet. Het is ook imagobescherming: ze vinden het slecht voor hun naam als naar buiten komt dat er bij hen in de winkel door eigen personeel wordt gestolen." Wanneer Dörr als bedrijfsrechercheur wordt ingeschakeld, plaatst hij verborgen camera's boven de kassa en camera's die binnenkomende klanten vastlegt.
Inmiddels heeft hij zo al heel wat vormen van sweethearting kunnen vastleggen. Dörr: "Er zijn allerlei variaties: personeel dat een product weggeeft aan een familielid of iemand uit de vriendenkring, 10 euro aanslaan voor een product van 30 euro en dan 90 euro wisselgeld teruggeven. Maar je hebt ook grote jongens die pallets computeronderdelen ter waarde van een 250.000 euro uit de opslag aan een vriend meegeven die als zogenaamde chauffeur komt aanzetten."
Waarom zou je vrienden of familie willen toestoppen terwijl je zelf het risico loopt om op staande voet ontslagen te worden? Speelt de gedachte mee dat de CEO van Albert Heijn er geen boterham minder om eet als jij jouw moeder die in de bijstand leeft een tas gratis boodschappen toestopt? Met andere woorden: is er sprake van een Robin Hood-syndroom?
Financieel psycholoog Anne Abbenes: "Dat is wellicht een excuus waarmee iemand zijn of haar gedrag kan goedpraten, maar ik denk niet dat sweethearting uit barmhartigheid gebeurt. We zijn kortetermijndenkers, zo zijn onze hersenen afgesteld. En vroeger was het levensbedreigend als je uit de groep werd verstoten, want in je eentje overleefde je niet."
"Dat zit nog steeds in ons. Als wij onze naasten tevreden kunnen houden, bijvoorbeeld door ze gratis spullen toe te stoppen, dan voelen we ons veilig en geaccepteerd. Je denkt dan niet aan het belang van de onpersoonlijke werkgever, waar jij wellicht een nummer voor bent."
Volgens de Raad Nederlandse Detailhandel komt sweethearting vaker voor in grote filialen in grote steden. Is hier volgens Abbenes een verband tussen? "In de grote stad is de sociale controle minder sterk. Als je voor de plaatselijke drogist werkt en alle ins en outs van het leven van je baas kent, zal je minder snel geneigd zijn om je baas te benadelen dan als je medewerker nummer honderd bent van de Zara in de Kalverstraat."
bron: www.nu.nl
